Ιστορία, γεωγραφία και τουριστική περιήγηση περιοχής Αυλωναρίου

Περιγραφή

Ο δήμος Αυλώνος βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της Εύβοιας. Έχει έκταση 143.406 στρέμματα και έδρα το Αυλωνάρι.

Ο δήμος συστάθηκε με το σχέδιο Καποδίστρια του 1997 και αποτελείται από τα δημοτικά διαμερίσματα Αγίου Γεωργίου, Αυλωναρίου, Αχλαδερής, Νεοχωρίου, Οκτωνιάς, Ορίου, Πυργίου και Ωρολογίου

• Το δημοτικό διαμέρισμα του Αυλωναρίου αποτελείται από τους οικισμούς Αυλωνάρι, Δάφνη, Ελαία, Λοφίσκο, Χάνια, και Μονή Αγίου Χαραλάμπους ή Λεύκων.

• Το δημοτικό διαμέρισμα Αγίου Γεωργίου αποτελείται από τον οικισμό Άγιο Γεώργιο.

• Το δημοτικό διαμέρισμα Αχλαδερής αποτελείται από τους οικισμούς Συκιές, Αχλαδερή, Κάλαμο, Κορασίδα και Περιβόλια.

• Το δημοτικό διαμέρισμα Νεοχωρίου αποτελείται από τον οικισμό Νεοχώρι.

• Το δημοτικό διαμέρισμα Οκτωνιάς αποτελείται από τους οικισμούς Οκτωνιά, Άγιο Μερκούριο και Μουρτερή.

• Το δημοτικό διαμέρισμα Ορίου αποτελείται από τους οικισμούς Οριό και Μυρτιά.

• Το δημοτικό διαμέρισμα Πυργίου αποτελείται από τον οικισμό Πυργί.

• Το δημοτικό διαμέρισμα Ωρολογίου αποτελείται από τους οικισμούς Ωρολόγι, Αγία Θέκλα και Πρινάκι.

Πληθυσμός δήμου Αυλώνος

5.335 κατά την απογραφή του έτους 2001

5.640 κατά την απογραφή του έτους 1991

5.639 κατά την απογραφή του έτους 1981

5.809 κατά την απογραφή του έτους 1971

6.725 κατά την απογραφή του έτους 1961

6.815 κατά την απογραφή του έτους 1951

7.004 κατά την απογραφή του έτους 1940

6.089 κατά την απογραφή του έτους 1928
6.398 κατά την απογραφή του έτους 1920
6.363 κατά την απογραφή του έτους 1907
5.579 κατά την απογραφή του έτους 1896
4.743 κατά την απογραφή του έτους 1889
4.107 κατά την απογραφή του έτους 1879

Ονομασία

Το Αυλωνάρι σαν ονομασία προήλθε από τη λέξη «αυλών» που υποδηλώνει μια κοιλάδα ή μια χαράδρα. Πράγματι η περιοχή χαρακτηρίζεται από τη μακρόστενη ποτάμια κοιλάδα, που διαρρέεται από τους χείμαρρους Κανάλη, Χόντρο, Νηλέα και άλλους μικρότερους.

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή την ονομασία μετέφεραν Ίωνες, που ήλθαν από τη Μεσσηνία και αποίκησαν την κοιλάδα Αυλωναρίου.

Κατ’ άλλους το Αυλωνάρι δημιουργήθηκε κατά το 10ο ή 11ο αιώνα από τους διασωθέντες κατοίκους των κατεστραμμένων από τις ληστρικές πειρατικές επιδρομές των Σαρακηνών χωριών της περιοχής Οιχαλίας, Αγίας Θέκλας, Σαρρή, Κοίλων, Αγίας Ελεούσας, Μαλλίες, Ταξιαρχών και από τους κατοίκους άλλων χωριών των οποίων δεν γνωρίζουμε τα ονόματα ούτε και τις θέσεις.

Κατά την περίοδο αυτή γύρω από τις θέσεις Γούβα, Πόρος, Πύργος και Παλαιόβρυση της σημερινής κωμόπολης, ιδρύθηκε ο πρώτος πυρήνας του οικισμού, που πήρε το όνομα «Αυλών».

Προϊστορικοί χρόνοι

Ο αρχαίος Αυλών της Εύβοιας, εικάζεται από τους μελετητές ότι βρίσκεται στη θέση εκείνη που βρισκόταν η πόλη Οιχαλία. Η ευβοϊκή Οιχαλία ήταν αρχαιότατη μυκηναϊκή πόλη, γνωστή από την καταστροφή της από τον Ηρακλή. Βασιλιάς της ήταν ο Εύρυτος. Μετά την καταστροφή της η Οιχαλία παρέμεινε ένας μικρός και άσημος οικισμός.

Νεολιθικοί οικισμοί έχουν εντοπιστεί στον οικισμό Χάνια Αυλωναρίου (θέση Παλαιοκαστρί και Σαρρή). Επίσης βρέθηκε μαρμάρινο αγγείο στο Π.Ε. οστεοφυλάκιο στον οικισμό του Αγίου Γεωργίου.

Μεσοελλαδικοί οικισμοί έχουν εντοπιστεί στο λόφο Άντηρες της κοιλάδας Αυλωναρίου και υστεροελλαδικοί στο Αυλωνάρι.

Βυζαντινοί χρόνοι

Μέσα στην πορεία του στο χρόνο το Αυλωνάρι γνώρισε πολλούς κατακτητές και έζησε σημαντικές ιστορικές στιγμές. Έζησε τις εισβολές των Ενετών, των Λομβαρδών, των Γενοβέζων, τα χνάρια των οποίων παραμένουν ακόμα και σήμερα με τη μορφή των κάστρων.

Το Αυλωνάρι συνδέθηκε από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια με την Εκκλησία, καθώς η πρώτη ιστορική παρουσία της σημειώνεται το 553 μ.Χ. στον τίτλο του επισκόπου Αυλώνος που από τα πρακτικά της Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως διαπιστώνεται ότι συμμετείχε στην Ε' Οικουμενική Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη (Επίσκοπος Σωτήρ).

Επομένως, πολύ νωρίς, στα πρώιμα βυζαντινά χρόνια συγκροτήθηκε σε επισκοπή η εκκλησιαστική κοινότητα της περιοχής. Το γεγονός αυτό προϋποθέτει τη δημογραφική, διοικητική και οικονομική δύναμη της Αυλώνος και την εξέχουσα θέση της στην ευρύτερη περιοχή Αλιβερίου και Κύμης, δεδομένου ότι δεν αναφέρεται άλλη επισκοπή, με εξαίρεση ίσως την περιστασιακή παρουσία της Επισκοπής Πορθμού στο Αλιβέρι.

Απομεινάρια της βυζαντινής εποχής στην περιοχή Αυλώνος είναι τα δύο γνωστά μοναστήρια, η Μονή Αγίου Χαραλάμπους ή Λεύκων ανατολικά του Αυλωναρίου και η μονή Μάντζαρη. Η ίδρυση και των δύο μονών ανάγεται στον 11ο-12ο αιώνα. Κτητορική επιγραφή στην πρώτη αναγράφει ότι ιδρύθηκε επί αυτοκράτορος Μανουήλ Κομνηνού. Η Μονή Μάντζαρη θεωρείται η παλαιότερη της Εύβοιας μετά από τη Μονή Γαλατάκη.

Στην παλαιοχριστιανική περίοδο εντάσσεται ακόμη και η πρώτη οικοδομική φάση του μεγαλοπρεπούς ναού του Αγίου Δημητρίου στα Χάνια που απέκτησε τη σημερινή μορφή του σταυρεπίστεγου το 1304.

Μεσαιωνικοί χρόνοι

Στη Φραγκοκρατία η Επισκοπή Αυλώνος καλείται Επισκοπή Abelonensis ή Avalonensis. Γειτονικές ήταν οι επισκοπές Καρύστου, Σκύρου και η Αρχιεπισκοπή Ευρίπου (Χαλκίδος). Σημειωτέον δε ότι μέχρι τον 8ο μ.Χ. αιώνα οι επισκοπές αυτές ανήκαν στην εκκλησιαστική διοίκηση της Κορίνθου και στη συνέχεια στη Μητρόπολη Αθηνών έως και τη συγκρότηση αυτοτελούς Μητροπόλεως Ευρίπου (13ος αιώνας).

Την περίοδο της ενετοκρατίας το Αυλωνάρι υπαγόταν στην οικογένεια Ghisi, όπως και όλη η περιοχή από το Αυλωνάρι ως την Κύμη και τη Σκύρο.

Το 14ο αιώνα το Avlon (Αυλωνάρι) καθίσταται διοικητικό, στρατιωτικό και οικονομικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής. Είναι η έδρα ενός φέουδου που υπαγόταν στο Βενετό βάιλο (επίτροπο) της Χαλκίδας και προστατευόταν από δύο μεγάλα κάστρα, το Potiri (Ποτήρι) νότια του οικισμού και το θρυλικό Cuppa (Κούπα) στη Βρύση της περιοχής Κονιστρών, σε συνδυασμό με τους πύργους που κοσμούσαν αρκετά χωριά της περιοχής.

Πρόκειται για ένα αμυντικό σύστημα πολύ καλά οργανωμένο και πυκνό. Επικεφαλής της πολεμικής αυτής μηχανής ο Capitaneus Avalone, ισχυρός αξιωματούχος.

Οι λόγοι που υπαγόρευσαν στους Βενετούς την ύπαρξη αυτής της διοικητικά ανεξάρτητης περιοχής ήταν η απειλή των Φράγκων, των Καταλανών και των Τούρκων πειρατών αλλά και ο αγροτικός πλούτος του τόπου που είχε 25 χωριά με παραγωγή σιταριού, λαδιού, κρασιού, κεριού, μελιού, μεταξιού. Φαίνεται πως οι ντόπιοι διατήρησαν τα προνόμια που είχαν επί Μανουήλ Κομνηνού, επί βυζαντινής δηλαδή κυριαρχίας, και πως ακόμη διατήρησαν κάποιοι Έλληνες άρχοντες διοικητικά αξιώματα.

Τις μνήμες αυτής της εποχής διασώζει μέχρι σήμερα η ρυμοτομία του Αυλωναρίου που δίνει την εντύπωση οχυρωμένου οικισμού με τα παραδοσιακά σπίτια, τους ελικοειδείς δρόμους, τα στενά σοκάκια.

Ο ιππότης Λικάριος με τους Γενοβέζους ξεσηκώνει το φέουδο του Αυλώνος κατά των Λομβαρδών και Βενετών. Οι Έλληνες τον δέχτηκαν σαν ελευθερωτή, κυριεύει το φρούριο Ποτίρι και το οχυρώνει. Η επανάσταση στην περιοχή σημείωσε επιτυχία.

Σε λίγα χρόνια όμως οι Βενετοί, με τη βοήθεια του πρίγκιπα του Μωριά Γουλιέλμου Β' Βιλλεαρδουίνου και του Γάλλου Καρόλου του Ανδιγανού Dreux De Beaumont και του φρουράρχου του Κάστρου, που διέμεινε στη Χαλκίδα, επιτέθηκαν κατά των επαναστατών και πολιόρκησαν τους Έλληνες στο οχυρό Ποτίρι. Η άμυνα των Ελλήνων δεν κράτησε πολύ, γιατί η πείνα τους εξανάγκασε να παραδοθούν. Πολλοί από τους δουλοπάροικους σφάχτηκαν.

Το 1296 ο Λικάριος έχοντας ως βάση το φρούριο της Καρύστου "Ανεμοπύλες", με τη βοήθεια των Βυζαντινών, κυριεύει ξανά το κάστρο Ποτίρι, το οχυρώνει σιγά - σιγά και καταλαμβάνει όλα τα κάστρα της Εύβοιας εκτός από τη Χαλκίδα.

Μέσα στο 1296, μετά την εξαφάνιση του Λικάριου, οι Λομβαρδοί ξαναπήραν το κάστρο και έγιναν κύριοι όλη της περιοχής. Αργότερα, η έδρα του φέουδου μεταφέρθηκε στο φρούριο Κούπα του οικισμού Βρύσης του δήμου Κονιστρών.

Οι συνθήκες ζωής των κατοίκων της Αυλώνος κατά τη Φραγκοκρατία ποικίλλουν. Το αυστηρό στρατοκρατικό σύστημα των ξένων κατακτητών σε συνδυασμό με την αντιορθόδοξη προπαγάνδα περιορίζουν πολύ τις κινήσεις των ντόπιων.

Συγκεκριμένα η ενετική διοίκηση είχε καταργήσει το θεσμό των επισκόπων και εφαρμόσει εκείνον των πρωτοπαπάδων, για να αποκόψει το ορθόδοξο ποίμνιο από την επιρροή του Πατριαρχείου. Νωρίτερα, το 1209, ο πάπας Ιννοκέντιος είχε υπαγάγει τις ευβοϊκές επισκοπές στον Λατίνο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών, ενώ ο διάδοχός του Ονώριος Γ' τις ένωσε σε μια επισκοπή, την Επισκοπή Ευρίπου. Οι έντονες αντιδράσεις των κατοίκων κατάφεραν το 1235 τον πάπα Γρηγόριο Θ' να επιτρέψει την επανίδρυση της Επισκοπής Αυλώνος που είχε καταργηθεί. Οι κάτοικοι επικαλέσθηκαν το μέγεθος του νησιού και τα αυξημένα εισοδήματα της περιοχής.

Σημειωτέον ότι οι βιοτικές συνθήκες απαλύνονταν από τον αγροτικό πλούτο που απέδιδε εκλεκτά προϊόντα. Η οικονομική αυτή άνεση εξασφάλισε στους Έλληνες άρχοντες, τους μεγαλοκτηματίες και στις ίδιες τις κοινότητες τη δυνατότητα να ιδρύσουν και να αγιογραφήσουν τους ναούς. Κυρίαρχη θέση κατέχει ο επισκοπικός ναός του Αγίου Δημητρίου (1304) στα Χάνια Αυλωναρίου. Το μέγεθος και η αγιογράφησή του αποκαλύπτουν τη δύναμη των Ελλήνων αρχόντων και τις οικονομικές δυνατότητες της περιοχής.

Νεότεροι χρόνοι

Το Αυλωνάρι ακολούθησε τη μοίρα της Εύβοιας, που κυριεύτηκε το 1470 από το Μωάμεθ τον Πορθητή.

Στα χρόνια της τουρκοκρατίας το Αυλωνάρι ήταν "Ναχιγιές" (διοικητική μονάδα) που υπαγόταν στον Καζά του Εγριμπόζ (Ευρίπου). Το 1474 είχε 97 σπίτια, το δε 1521 είχε 190 σπίτια.

Κατά την επανάσταση του Νικ. Καρυστινού το 1688 ξεσηκώθηκε όλη η περιοχή Αυλωναρίου και υπέστη μεγάλη καταστροφή από τους Τούρκους.

Το 1821 δεν ξεσηκώθηκαν από την αρχή από φόβο. Το καλοκαίρι του 1821 στάλθηκε ο Αχμέτ μπέης με 1000 στρατιώτες στην περιοχή της Καρυστίας, για να καθησυχάσει το λαό να μην επαναστατήσει και να παραδώσει τα όπλα.

Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, στο Αυλωνάρι και στην περιοχή μετοίκησαν μερικές οικογένειες Σαμίων. Σώζονται πολλά σαμιώτικα σπίτια στο Αυλωνάρι.

Ο βασιλιάς Όθων, κατά την πρώτη περιοδεία του, στις 9/10/1841, επισκέφθηκε το Αυλωνάρι. Για δεύτερη φορά το επισκέφθηκε στις 5/10/1844.

Τουριστική περιήγηση στην Ανατολική Εύβοια.

Παραλίες χιλιομέτρων μπροστά στο Αιγαίο.

Από τον Κάλαμo μέχρι τη Μουρτερή και από το Αυλωνάρι ως την Οχθωνιά, αυτή η όχι και τόσο γνωστή γωνιά της ελληνικής υπαίθρου κρύβει ομορφιές που ικανοποιούν, κυρίως, αυτούς που αναζητούν την ακατέργαστη και άγρια ομορφιά που προσφέρει το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου και η εναλλαγή της πυκνής βλάστησης με το γκρίζο των βράχων και το χρυσαφί της άμμου.

Η Μουρτερή είναι μια περιοχή στα ανατολικά της Εύβοιας, που οι παραλίες απλώνονται για χιλιόμετρα και είναι ακόμη παρθένες, με ελάχιστη οικιστική και τουριστική ανάπτυξη. Κι αυτά μόλις 2 ώρες από την Αθήνα.

Την Κορασίδα, τον Κάλαμο, τη Μουρτερή τις έχουν ανακαλύψει, τα τελευταία χρόνια, όσοι έψαξαν για εναλλακτικούς προορισμούς, μακριά από την πολυκοσμία των δημοφιλών προορισμών, όσο το δυνατόν πιο κοντά στην Αθήνα.

Κι είναι, αλήθεια, παραλίες που κρατούν ακόμη την αυθεντικότητα του τοπίου, δεν έχουν αλλοιωθεί από την οικιστική ανάπτυξη και σας δίνουν την ευκαιρία να απολαύσετε αβίαστα τις χαρές της θάλασσας.

Φυσικά, το ενδιαφέρον σας μπορεί εύκολα να στραφεί στον επιβλητικό ορεινό όγκο που βρίσκεται πίσω από τις ακτές, σε μια περιοχή με γραφικά χωριά, όπως το Αυλωνάρι, η Οκτωνιά, η Αχλαδερή το Όριο, ο Άγιος Γεώργιος.

Στο Αυλωνάρι

Ο μεγαλύτερος οικισμός της περιοχής και έδρα του Δήμου Αυλώνος είναι το Αυλωνάρι, που μπορεί να αποτελέσει ορμητήριο για να γνωρίσετε τη γύρω περιοχή. Πολιτεία πολύπαθη στο πέρασμα των αιώνων, αφού γνώρισε πολλούς κατακτητές, το Αυλωνάρι είναι ένας γραφικός οικισμός που απλώνεται πάνω σε λόφο, στο κέντρο ενός εύφορου κάμπου.

Στην κορυφή του δεσπόζουν δύο διαφορετικά μεταξύ τους μνημεία, ο μεσαιωνικός Πύργος και ο ορθόδοξος ναός του Αγίου Νικολάου, σε θέση και τα δύο με μοναδική θέα στη γύρω περιοχή. Άλλωστε, ο Πύργος, που διατηρείται ακόμη σε πολύ καλή κατάσταση, χρησιμοποιήθηκε στα χρόνια των Ενετών ως τμήμα ενός συστήματος πύργων - παρατηρητηρίων που διευκόλυναν την επικοινωνία μεταξύ των οικισμών της ευρύτερης περιοχής, ιδίως σε καιρούς επιδρομών. Έχει ύψος 19 μέτρα και είναι κατασκευασμένος από τεράστιους λίθους και μικρά κεραμίδια.

Στο Αυλωνάρι διακρίνει κανείς, από την πρώτη στιγμή, την οικονομική ευρωστία την οποία διέθετε η κωμόπολη στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν. Τη βλέπει στα υπέροχα αρχοντικά που υπάρχουν διάσπαρτα μέσα στα στενά δρομάκια του οικισμού, χτισμένα με μάρμαρο και πέτρα και ιδιαιτέρως προσεγμένη αρχιτεκτονική γραμμή. Οι τυχεροί που θα κατορθώσουν να βρεθούν στο εσωτερικό ενός από αυτά, θα μπορέσουν να θαυμάσουν εξαίρετες τοιχογραφίες, από σπουδαίους καλλιτέχνες της εποχής.

Κοντά στην κεντρική πλατεία του Αυλωναρίου βρίσκεται το ιδιωτικό Λαογραφικό Μουσείο Σταμάτη Χρυσοστάλη. Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα, μέσα από τα εκθέματά του, να πάρει πληροφορίες για την καθημερινότητα και την αγροτική ζωή των κατοίκων της Εύβοιας και των Βόρειων Σποράδων, τα παλιότερα χρόνια.

Ακριβώς πίσω από το Αυλωνάρι, στην τοποθεσία “Κάναλης”, υπάρχει μια ρεματιά που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον σας, εξαιτίας της πυκνής βλάστησης από πλατάνια, βελανιδιές, ελιές, κυπαρίσσια και άλλα δέντρα, αλλά και λόγω της ύπαρξης τεσσάρων παλιών νερόμυλων που σώζονται στα νερά της. Εδώ είναι κτισμένος και ο ναός της Παναγίας Ελεούσας, βυζαντινός που ανακαινίστηκε το 1976. Γεμίστε τα παγούρια σας με το χωνευτικό νερό που τρέχει στη βρύση της και περπατήστε στο ονειρικό μονοπάτι που διαμορφώνεται εθελοντικά από τους νέους του χωριού φτάνοντας μέχρι τους μύλους.

Συνεχίστε την περιήγησή σας προς τα Χάνια Αυλωναρίου, τον οικισμό που βρίσκεται στον κάμπο, πάνω στον κεντρικό δρόμο για Κύμη. Ακολουθώντας από τη διασταύρωση το δρόμο που σας γυρίζει προς το Αλιβέρι, θα διακρίνετε, στο αριστερό σας χέρι, πολύ κοντά στο δρόμο και μόλις ένα χιλιόμετρο μακριά από τα Χάνια Αυλωναρίου, τον τρισυπόστατο βυζαντινό ναό του Αγίου Δημητρίου, από τους ομορφότερους αρχιτεκτονικά της Στερεάς Ελλάδας. Χτίστηκε διαδοχικά σε τρεις φάσεις, από τον 11ο έως και τον 14ο αιώνα και είναι γεμάτος με αγιογραφίες, εξαίρετα δείγματα τέχνης του 13ου και 14ου αιώνα.

Στο μοναστήρι του Αγίου Χαραλάμπους

Θα συνεχίσετε την περιήγησή σας με κατεύθυνση ανατολικά – βορειοανατολικά, σε μια διαδρομή που ανηφορίζει για το χωριό Οκτωνιά, αλλά λίγο πριν μπείτε στην τελική ευθεία, μπορείτε να παρακάμψετε για να δείτε από κοντά το Μοναστήρι του Αγίου Χαραλάμπους, ή Λεύκων. Πρόκειται για ένα βυζαντινό μοναστήρι, χτισμένο σε υψόμετρο 460 μέτρων, ανάμεσα σε πανύψηλες λεύκες και απεριόριστη θέα προς τον κάμπο του Αυλωναρίου, την Κύμη και το Αιγαίο.

Από την πηγή που αναβλύζει εδώ ποτίζονται πολλοί κήποι με λαχανικά και οπωροφόρα δέντρα, που συμπληρώνονται αρμονικά από δάφνες, ρείκια, αγριοτριανταφυλλιές. Το μοναστήρι και ο ναός που βρίσκεται στο εσωτερικό του αποτελούν κτίσματα μεγάλης αξίας και γι αυτό έχουν ανακηρυχθεί σε αρχαιολογικό μνημείο. Δυστυχώς, οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό του ναού έχουν καταστραφεί, ωστόσο, αξίζει να προσέξετε τις φορητές εικόνες της διαλυμένης Μονής Καρυών, με σημαντικότερη εκείνη του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.

Σε κοντινή απόσταση από τη Μονή Λευκών, θα διακρίνετε το Κάστρο Ποτίρι, ένα βυζαντινό και φράγκικο φρούριο που διατηρήθηκε μέχρι την Τουρκοκρατία. Η πρόσβαση είναι δύσκολη, αφού απαιτείται ανάβαση με τα πόδια από το Αυλωνάρι, αλλά η θέα θα σας αποζημιώσει, μαζί με ερείπια των τειχών, των δεξαμενών και των σπιτιών, αλλά και της εκκλησίας της Παναγίας, που είχε μετατραπεί σε κάστρο από τους Φράγκους.

Στην Οκτωνιά

Επιστρέφοντας στη διαδρομή για Οκτωνιά, θα φτάσετε στο χωριό που πήρε το όνομά του, σύμφωνα με την παράδοση, από τους 8 νέους και τις 8 νέες, που έφτασαν ορφανοί και κυνηγημένοι από τους Τούρκους στην ακτή της Αϊλής και έφτιαξαν το χωριό. Η Οκτωνιά χωρίζεται σε 4 οικισμούς, τον κεντρικό στον οποίο δεσπόζει η εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην πλατεία, το Πανωχώρι, τ' Αλώνια που είναι το κάτω χωριό και την Παναγιά.

Η Οκτωνιά είναι χτισμένη κάτω από ένα επιβλητικό βραχώδες βουνό με μαγευτική θέα προς τη θάλασσα. Το προνόμιο αυτό το έχουν, κυρίως, πολλά από τα σπίτια που είναι χτισμένα στ' Αλώνια και στην Παναγιά. Από αυτές τις συνοικίες, άλλωστε, ο δρόμος συνεχίζει για τις παραλίες του χωριού, που βρίσκονται σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων.

Πριν, όμως, συνεχίσετε για τη θάλασσα και εφόσον αισθάνεστε αρκετά ξεκούραστοι, ανεβείτε ως το Κάστρο της Οκτωνιάς ή “Κάστρο της Μεγάλης Σπηλιάς”. Βρίσκεται στο βραχώδες βουνό πάνω από το χωριό και κοντά στο δρόμο για την περιοχή “Καρβούνι”. Το κάστρο πήρε το όνομά του από τη σπηλιά που βρίσκεται νοτιοανατολικά στη θέση “Πηγάδι”, πίσω από το ξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί και άλλες ενδιαφέρουσες σπηλιές, όχι, όμως, εύκολα επισκέψιμες.

Στο Καρβούνι, που πήρε το όνομά του από τα στρώματα λιγνίτη που υπάρχουν στο υπέδαφός του, ίσως δείτε κάποιες από τις στοές που έβγαζαν το ορυκτό, μέχρι και πριν από μερικές δεκαετίες.

Στην ίδια περιοχή, αξίζει, ίσως, τον κόπο να αναζητήσετε τη Μονή του Αγίου Δημητρίου του Καταρράχτη, κυρίως εξαιτίας της τοποθεσίας που είναι χτισμένη, σε μια καταφυτη ρεματιά με μικρό καταρράχτη. Από το παλιό μοναστήρι σώζεται μόνο ο ναός, γεμάτος με σπάνιες αγιογραφίες, όπως η Παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας.

Για τους φίλους της πεζοπορίας, ιδιαιτέρως ελκυστικές θα αποδειχθούν οι διαδρομές στο καταπράσινο Πανωχώρι. Παίρνοντας νερό από τη “Βρύση του Καρβουνιάρη”, μπορείτε να ανηφορίσετε με κατεύθυνση ανατολικά, μέσα από θεόρατες καρυδιές, πλατάνια και κάθε λογής υδρόφιλα φυτά, πλάι σε ρυάκια, μέχρι να βγείτε αρκετά ψηλότερα, έξω από το χωριό, σε βραχώδες σημείο, απ' όπου θα ατενίσετε τα νερά του Αιγαίου.

Στην Αχλαδερή

Επιστρέφοντας στον κεντρικό δρόμο για Αλιβέρι και μόλις 5 χιλιόμετρα από τα Χάνια Αυλωναρίου, παράκαμψη αριστερά θα σας οδηγήσει στην Αχλαδερή. Το χωριό αποτελείται από τρεις οικισμούς, την Αχλαδερή (που είναι χτισμένη στο λόφο Φακίθι), τα Περιβόλια και τις Συκιές. Τα σπίτια του χωριού έχουν πολύ ωραία θέα προς τον κάμπο και το Αλιβέρι, αλλά, ο οικισμός είναι γνωστός κυρίως για το επίνειό του, την παραλία της Κορασίδας.

Ωστόσο, κάντε μια στάση εδώ για να δείτε τη Μονή του Αγίου Ιωάννου Καρυών, που βρίσκεται στον οικισμό Συκιές, 7 χιλιόμετρα από τον κεντρικό δρόμο, σε τοποθεσία με καρυδιές και κυπαρίσσια, αλλά και τρεχούμενα νερά. Ο ναός χρονολογείται από τις αρχές του 17ου αιώνα και έχει υπέροχες τοιχογραφίες. Χαρακτηριστικοί είναι οι τέσσερεις μαρμάρινοι κίονες που είναι ενωμένοι μεταξύ τους με δοκάρια και στηρίζουν τους θόλους. Υπάρχουν, ακόμη, πολλά αρχιτεκτονικά στοιχεία που θα κερδίσουν το ενδιαφέρον των πιο ειδικών.

Στις παραλίες της Οκτωνιάς και της Αχλαδερής

Κακά τα ψέμματα, οι εκδρομείς του Σαββατοκύριακου έχουν επιλέξει αυτή την πλευρά της Εύβοιας για τις υπέροχες και διαφορετικές μεταξύ τους παραλίες. Η μεγαλύτερη και εντυπωσιακότερη είναι αυτή της Μουρτερής, που συνεχίζεται για ατελείωτα χιλιόμετρα προς την Κύμη από τη μία πλευρά, και προς τον Άγιο Μερκούριο από την άλλη. Ο μικρός παραθαλάσσιος οικισμός με το όνομα “Μουρτερή” είναι χτισμένος στα ανατολικά των εκβολών του ποταμού Νηλέα, που καταλήγει στη θάλασσα μέσα από μια διαδρομή, γεμάτη καλαμιές και πλατάνια.

Η πρόσβαση στην ακτή γίνεται τόσο από την Οκτωνιά, μέσω μιας διαδρομής με μοναδική θέα προς τη θάλασσα, όσο και από τον κάμπο, μέσα από τρία γραφικά χωριουδάκια, το Πυργί, το Οριό και τη Μυρτέα (Μουρτάρι). Το χαρακτηριστικό της Μουρτερής, που θεωρείται από τις ωραιότερες παραλίες της χώρας μας, είναι η αίσθηση της απλωσιάς που προσφέρει εξαιτίας του πλάτους της. Είναι σίγουρο ότι, αν την προτιμήσετε για κολύμπι, δεν θα αισθανθείτε, σε καμία περίπτωση, την ασφυξία που δημιουργούν οι πολύκοσμες αμμουδιές τουριστικών προορισμών.

Το γεγονός ότι δεν είναι εκμεταλλεύσιμη με την κακή έννοια της οικιστικής ανάπτυξης και του φαινομένου “ομπρέλα – ξαπλώστρα” την κάνει ακόμη πιο ελκυστική. Προσοχή, όμως, στα νερά της, καθώς βαθαίνουν απότομα και δεν προσφέρονται για επιπολαιότητες. Στη Μουρτερή υπάρχει μικρή τουριστική υποδομή, λίγα ενοικιαζόμενα δωμάτια και ταβέρνες με προσεγμένο φαγητό.

Ο Άγιος Μερκούριος ή “Μερκούρι” που βρίσκεται ανατολικότερα και είναι ουσιαστικά προέκταση της Μουρτερής, είναι μια ακόμη πιο παρθένα αμμουδιά, ιδιαιτέρως χορταστική στο μάτι. Από εδώ, όμως, η πρόσβαση στις παραλίες που βρίσκονται ανατολικότερα δεν είναι το ίδιο εύκολη. Στις παραλίες του Μπουρνιά (ιδανικό αλιευτικό καταφύγιο), στις Γράβες και στην Αϊλή θα σας οδηγήσουν χωματόδρομοι που διακλαδώνονται από το δρόμο του Καρβουνίου. Στο γύρισμα του ακρωτηρίου της Πούντας, εκεί που ουσιαστικά τελειώνει ο χωματόδρομος στο Καρβούνι, θα βρεθείτε μπροστά σε μία από τις ομορφότερες μικρές παραλίες της Εύβοιας.

Πρόκειται για το Καλάμι, που για να το απολαύσετε θα πρέπει να κατεβείτε ένα απότομο μονοπάτι 200, περίπου, μέτρων ή, αν έχετε τη δυνατότητα, να το προσεγγίσετε με σκάφος από τη θάλασσα. Θα κολυμπήσετε σε καταγάλανα και πεντακάθαρα νερά και θα ξαπλώσετε σε ένα ψιλό πολύχρωμο στρώμα από μικρά βότσαλα, που μαζί με τους εκπληκτικούς σχηματισμούς των βράχων μέσα στη θάλασσα, συμπληρώνουν ένα σκηνικό που σπάνια συναντάς στο νησί. Η γύρω περιοχή δείχνει σχεδόν αφιλόξενη και διαθέτει μια άγρια ομορφιά, με τους θεόρατους βράχους που υψώνονται πάνω από τη θάλασσα να μην ταιριάζουν σε υψοφοβικούς.

Από το Καλάμι διακρίνει κανείς εύκολα τις άλλες δύο ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους παραλίες της περιοχής, την Κορασίδα και τον Κάλαμο. Η Κορασίδα είναι το επίνειο της Αχλαδερής. Η παραλία της εκτείνεται για εκατοντάδες μέτρα σε μια περιοχή που αναπτύσσεται αμφιθεατρικά πάνω από τη θάλασσα και αρχίζει να αποκτά, τα τελευταία χρόνια, τουριστική υπόσταση. Εδώ θα βρείτε αρκετά ενοικιαζόμενα δωμάτια και θα απολαύσετε το μπάνιο σας σε μια πλατιά ακτή με βότσαλα και άμμο, που βρέχεται επίσης από τα νερά του Αιγαίου.

Ειδυλλιακή είναι η τοποθεσία που φιλοξενεί τον μικρό οικισμό του Καλάμου, λίγα χιλιόμετρα νοτιότερα. Για να φτάσετε ως εδώ θα πρέπει να επιλέξετε την δεξιά διακλάδωση στον οικισμό Περιβόλια της Αχλαδερής. Θα βρεθείτε μπροστά σε έναν πολύ όμορφο κολπίσκο, με μια πολύ όμορφη αμμουδιά και λίγα κτίσματα που είναι, κυρίως, ενοικιαζόμενα δωμάτια και ταβέρνες. Η μεγάλη αμμουδιά τελειώνει στα βράχια, πίσω από τα οποία βρίσκεται μια ακόμη, μικρότερη και πιο ήσυχη αμμουδιά.

Πως θα πάτε

Οδικώς, θα ακολουθήσετε τη διαδρομή από τη Χαλκίδα προς Αλιβέρι και από εκεί βόρεια για Κύμη. Περίπου 20 λεπτά μετά τη διασταύρωση για Κάρυστο, φτάνετε στο Αυλωνάρι. Τα λεωφορεία των ΚΤΕΛ αναχωρούν για τα χωριά της ανατολικής Εύβοιας από το σταθμό της οδού Λιοσίων και η βασική τους διαδρομή είναι η προαναφερθείσα.

Τι θα φάτε

Αν είστε τυχερός, θα φάτε πίτες με σπανάκι, φέτα και διάφορα χόρτα της περιοχής. Δοκιμάστε το τοπικό λουκάνικο με πορτοκάλι. Σπεσιαλιτέ είναι και ο τραχανάς, γλυκός και ξινός, η πηχτή, η τοπική φέτα, παραδοσιακό μέλι, αλλά και γλυκά του κουταλιού.

Τι θα αγοράσετε

Υπάρχει Συνεταιρισμός γυναικών στα Χάνια Αυλωναρίου που φτιάχνουν γλυκά του κουταλιού, παραδοσιακές πίτες, τυρί φέτα, τραχανά, λουκάνικα με πορτοκάλι, θυμαρίσιο μέλι, αλλά και κεντητά χειροτεχνήματα από τις λιγοστές γυναίκες που απέμειναν να δουλεύουν στο χέρι. Επίσης, είδη λαϊκής τέχνης του αργαλιού.

Διαμονή

Λίγα καταλύματα υπάρχουν στο Αυλωνάρι, στη Μουρτερή και στην Οκτωνιά, περισσότερα στο Κάλαμο και την Κορασίδα. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τον Δήμο Αυλώνος.

Αυλωνάρι Ευβοίας - Χρήσιμα Τηλέφωνα

Δήμος Αυλώνος; 22230 32340

Αστυνομία: 22230 22200

Κέντρο Υγείας Αλιβερίου: 22230 22222

ΚΤΕΛ Αυλωναρίου: 22230 31302

Συνεταιρισμός Γυναικών Αυλωναρίου «ΑVALONA» 22230 32210